چهارمین جلسه از سلسله نشست های فقه تحقق برگزار شد. در این جلسه که روز 7 دی ۱۴۰۱ برگزار شد، حجت الاسلام و المسلمین محسن امیدوار، مسئول اندیشکده دینا ، به ارائه مباحث خود در زمینه حل مسائل اقتصادی با تطبیق موضوع رمز ارزها پرداختند.
گزیده مباحث مطرح شده در جلسه
مقدمه:
این ارائه، روش مواجهه ما به عنوان یک اندیشکده با مسائل سیاستی است، نه یک گروه علمی. در ارائه گروه علمی رویکردهای کلان علمی باید ارائه شود که جلسه مجزایی لازم دارد.
مباحث در حال شکل گیری و شدن هستند و با نگاه درجه دو قرار است به آثار علمی هم تبدیل شود.
نام اندیشکده: اندیشکده دین، نوآوری و اقتصاد (دینا)
✳️ مسائل سیاستی از کجا می آیند و چگونه با آن باید مواجهه کرد؟
منبع فعلی جوشش مسائل سیاستی برای اندیشکده‌ها، سازما‌ن‌ها و نهادهای مجری هستند؛ مانند بانک مرکزی.
یک مساله مهم حفظ ارزش پول ملی است که همه بانک های مرکزی دنیا این چالش را دارند.
در دوران کرونا آمریکا به اندازه 30 سال گذشته دلار چاپ کرد و با ابزار نرخ بهره توانست، ارزش دلار را حفظ کند و حتی در برهه‌ای از یورو پیشی گرفت. به خاطر این که از بانک مرکزی اروپا بهتر عمل کرد.
✳️ توضیح برخی مفاهیم اقتصادی
1- پول فیات:
پول فیات همان پولی است که توسط یک نهاد مرکزیِ حاکمیتی تولید و توزیع می شود. عمر آن حدود 120 سال است.
2- اهداف خلق پول بر اساس نگاه رایج:
– کسری بودجه: دولت برای تامین مخارج مختلف خود بدهی خلق می‌کند. یکی از راه‌های خلق بدهی انتشار پول فیات است.
– پیشران تولید: حجم زیاد تولیدات به پول زیاد نیاز دارد. اگر مقدار محدود نقدینگی با افزایش سرعت گردش پول، نیاز تولید را تامین نکند (که معمولا در کوتاه مدت امکان‌پذیر نیست) با خلق پول فیات، این نیاز تامین می‌شود.
– اقتصاد سیاسی: مثلا نمایندگان یا بخش های خصولتی نیاز به نقدینگی دارند تا امکاناتی را فراهم کنند و تقاضای خط اعتباری دارند.
✳️ مدل حل مساله در نگاه رایج:
تولید مساله: کاهش ارزش پول
تجویز: حکمرانی بر پول فیات
ابزارها: سیاست های پولی
• باید حکمرانی بر پول فیات کرد. فقط سوال این است که از چه ابزاری استفاده کرد و چه سیاستی باید اعمال کرد؟
• در بلندمدت افزایش قیمت ها (کاهش ارزش پول) همواره وجود داشته است. اما تلاش این است که با برگشت پول به بانک مرکزی (محو پول) سرعت رشد پول را کاهش داد.
✳️ فرایند ایجاد مساله:
گاهی اوقات مشکل این است که چرا فلان‌چیز برای شما مساله شده است؟
• تابع هدف اجتماعی منبع جوشش مسائل است. (مجموع مسائل آن را به دست می دهد)
• ساخت تابع هدف به بحث فلسفه اخلاق و سیاست نیاز دارد.
تابع هدف ما چیست؟:
اگر در اقتصاد، اغراض شارع مقدس را بررسی کنیم می بینیم که اغراض متنوع و غیر هم‌وزن وجود دارد. مثلا مردمی سازی و عدالت غیر هم وزن هستند.
خصوصیات اغراض شارع:
– غیر هم وزن
– مترابط
– تابع گون. (متغیرهای مختلفی دارد که ممکن است روابط بین آن‌ها و صرایب لزوما خطی نباشد.)
این تابع باید از طریق کنترل متغیرهای توضیحی (مستقل) حداکثر شود (با کمترین تفویت غرض و بیشترین تحصیلِ غرض)
با چه قیودی؟ شرایط سیاسی، جغرافیای امنیتی، سنت‌های تاریخی، نهادهای اجتماعی، فرهنگ و…
• ادبیات تحصیل و تفویت الغرض در مباحث فقهی مطرح است. مثلا یکی‌از استاید مبرز درس خارج در یکی از جلسات گفتند که این احکام استنباط شده مرسوم برای زکات، اغراض شارع در جعل حکم زکات را تفویت می کند.
• مثلا در مورد خلق پول توسط بانک ها می توان نشان داد که اغراض شارع مثلا در عدالت توزیعی تفویت شده است.
✳️ ایده حل مساله:
پول خصوصی بر بستر DLT یک ایده نو و مطرح است. به طوری که آحاد مردم بتوانند در خلق، توزیع و مصرف پول نقش فعال داشته باشند. مثلا برخی رمزارزها مثل بیت کوین و اتریوم به همین شکل است و نهادهای جهانی نمی توانند دخالتی در آن بکنند. گرچه برخی نودها (گره‌ها) به عللی قدرتمند شدند ولی انحصار مشابه پول فیات در آن وجود ندارد و بقیه مردم هم می توانند مداخله کنند. البته اشکالات زیادی هم دارد که در جای خود در نوشته‌ها مطرح کرده‌ایم.
✳️ سوالات حوزوی مرتبط با مساله:
یک سری کبراهای ارتکازی در نظام هنجاری وجود دارد که مساله ها را می سازد.
– مثلا آیا از نظر شما می شود رشد اقتصادی نداشت؟
– آیا در مواجهه با نهادها از نظام هنجاری آن ها سوال می شود؟ آیا این نظام هنجاری با نظام هنجاری مطلوب شما تناسب دارد؟ (ممکن است نظام هنجاری شما متفاوت باشد و اصلا مساله برای شما به وجود نیاید) شما به عنوان یک اندیشکده حوزوی نمی توانید نظام مسائلتان دقیقا مثل بقیه باشد و لزوما آن را مجریان دریافت کنید چرا که نهادهای موجود بر مبنای تابع هدف اجتماعی مطلوب شما لزوما ساخته نشده.
(سوال استاد قاسمیان) و ترابط های بین مسائل مختلف مثل رابطه ربا خوردن با شکست در جنگ (جنگ احد) دیده می شود یا نه؟
جواب اجمالی: وقتی تمرکز روی یک علم انجام می شود، ممکن است این ترابط دیده نشود. اما حوزوی ها با حفظ ماهیت بین رشته ای می توانند این ترابط ها را ببینند.
– استاد قاسمیان: ورودهای حاکمیت در اقتصاد را چه مقدار مجاز می دانید؟ جایگاه الناس مسلطون علی اموالهم. نسخه شما برای همه دنیا داده می شود؟
– آقای مومنی: هندسه منابع شما چه بوده است؟ چگونه می توان وارد اقتصاد شد؟ آیا محدود است یا گسترده؟
– آقای اسماعیل زاده: رکود و انباشت ثروت به عنوان خونی که در جریان است شاید بد نباشد؟
توحید چه المان هایی دارد؟ مثلا در DLT ممکن است مردم را دنیاگراتر کند؟ آیا مطلوب است یا نه؟
(بعلت پایان زمان، پاسخ به برخی سوالات به فرصتهای بعد موکول شد)
ثبت دیدگاه